Wybór wierteł do metalu, do nowotworzonej skrzynki narzędziowej może przysporzyć niejednemu z nas trochę problemów. Wobec mnogości tego asortymentu na rynku nawet specjaliści mogą zastanawiać się nad ich właściwym wyborem,
a co dopiero hobbyści, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z majsterkowaniem. Szukają wtedy odpowiedzi na różne pytania, chociażby jak rozpoznać wiertła do metalu?
Dziś na warsztat chcę wziąć te wiertła. Przedstawić Wam garść informacji o tym od czego zależy jakość wierteł. Jak rodzaj stali (różne domieszki pierwiastków) wpływa na jakość wiertła do metalu oraz czym kierować się przy ich wyborze. Zaczynamy!
A na początku była stal…
Do produkcji narzędzi skrawających, w tym wierteł wykorzystuje się stale narzędziowe, a dokładnie stale szybkotnące HSS (High Speed Steel). Wymaga się od nich aby zachowywały twardość i zdolność skrawania
w wysokich temperaturach (do ok. 600°C).
Stal stali nierówna, jej wybór do produkcji wierteł ma więc ogromne znaczenie. Stale szybkotnące oprócz węgla (0,75 – 1,45%) zawieraj dodatki pierwiastków (wolfram do 18%, molibden do 8,7%, wanad do 4%, chrom ok. 4% czy kobalt do 10%) kształtujących jej właściwości.
Jednak właściwości te zależą nie tylko od składu chemicznego, ale również od mikrostruktury stali. Ważna jest zawartość w stali pierwiastków takich jak węgiel, chrom, wolfram czy molibden, aczkolwiek bardziej istotne jest to w jakiej postaci występują, jakie tworzą związki czy jaki jest ich stopień rozdrobnienia w strukturze stali. A odpowiednią strukturę otrzymamy przy zastosowaniu właściwej obróbki cieplnej (hartowanie i odpuszczanie).
Dodatki stopowe – fanaberia producenta czy zabieg
konieczny ?
Aby narzędzia było odpowiednio trwałe, jego struktura musi być odpowiednio wzmocniona. Dokonuje się tego poprzez dodatki stopowe tworzące razem
z węglem odporne węgliki. Warto też zauważyć, że obecność kilku węglików jest lepsza niż tylko jednego. Zatem jakość wiertła do metalu, jego zastosowanie
a finalnie także cena będzie zależało od użytych dodatków stopowych w stali. Dzięki temu zwiększa się jej hartowność, twardość i odporność na ścieranie.
Bardzo ważna jest obecność węgla w stali. Pierwiastek ten ma za zadanie związać dodatki stopowe w czasie obróbki. A to wszystko wpływa na finalną jakość stali
i narzędzia, które będą z niej wykonane.
Spośród dodatków stopowych najczęściej stosuje się następujące:
- wolfram – odpowiada za tworzenie najtrwalszych, najbardziej stabilnych temperaturowo, a zarazem najmniej kruchych węglików. Odpowiada za tworzenie korzystnej drobnoziarnistej struktury stali. Jest tylko jedno ale – jest to najdroższy dodatek. Zatem stal i wytworzone z niej narzędzia z wysoką zawartością wolframu będą bardzo drogie, ale o wysokiej jakości,
- molibden – przede wszystkim wpływa na wytrzymałość stali w podwyższonych temperaturach. Zwiększenie jego udziału kosztem wolframu obniży zarówno cenę ale także właściwości skrawające narzędzia,
- wanad – to najsilniej węglikotwórczy pierwiastek, wpływa na zwiększenie drobnoziarnistej struktury stali, hartowności i odporności na ścieranie. Zwiększenie jego udziału kosztem wolframu wpływa na redukcję ceny stali.
- chrom – wpływa na poprawę wytrzymałości i twardości stali. Wykazuje odporność na ścieranie, wysoką temperaturę i korozję,
- kobalt – jako dodatek stopowy nie tworzy węglików, zwiększa twardość narzędzi w podwyższonych temperaturach. Jego dodatek zwiększa przewodność cieplną, co wpływa na to, że takie narzędzia mogą skrawać z większą szybkością. Ich charakterystyczną cechą jest ich ciemnopomarańczowy odcień, chociaż czasami może być to złudne, bowiem mogą występować też w kolorze srebrnym. Rozróżnić je można po oznaczeniu – HSS-E lub HSS Co. Wiertła z dodatkiem kobaltu sporo kosztują ale polecane są w szczególności do pracy przy stalach nierdzewnych.
Jakość i cena – czy idą razem w parze?
Warto zwrócić uwagę na to, że oprócz stosowanych dodatków stopowych, które kształtują stal, na końcową jakość narzędzi bardzo duży wpływ ma precyzja
i staranność wykonania. Wszystko to ma swoje odzwierciedlenie w cenie wiertła. Dobre jakościowo oraz wykonane z dużą starannością wiertła do metalu wpływają na większą wydajność i przyjemność pracy. Co za tym idzie przy wyborze wierteł powinniśmy kierować się precyzją wykonania i względami ekonomicznymi.
W przypadku gdy często wiercimy, korzystniejszym rozwiązaniem będzie zakup lepszych jakościowo wierteł ale zapewne nieco droższych. Dzięki temu posłużą nam dłużej i w ostatecznym rozrachunku wykonamy więcej otworów, a poczynione wydatki zwrócą się.
Podsumowując, o ile nie wiercimy
w stalach nierdzewnych, wymagających stalach czy żeliwie ciągliwym można stosować wiertła o standardowym przeznaczeniu. Aczkolwiek rozpatrując aspekt ekonomiczny proponowałbym przemyśleć zakupu wierteł z serii professional. Zachęcam do wypróbowania wierteł marki MPlus A1, które charakteryzują się wysoką precyzją wykonania (technologia pełnego szlifu) i jakością stali o wyższej zawartości wolframu i wanadu.
